Hoe ontstaat Anorexia Nervosa? De oorzaken

Hoe komt het dat sommige mensen anorexia ontwikkelen? Een simpele vraag, maar het antwoord is ingewikkeld. Want anorexia ontstaat niet door één enkele factor, maar door een complexe samenloop van biologische, psychologische, sociale en culturele invloeden. In deze blog neem ik je mee in mijn verhaal én geef ik je inzichten in de verschillende oorzaken van anorexia.

Anorexia: zo begon het bij mij

Toen ik 15 was kreeg ik een relatie met een jongen die acht jaar ouder was. Ik was head over heels, zoals je dan helemaal verliefd kon zijn. Alleen was die jongen niet zo committed aan onze relatie als dat ik was. En natuurlijk was het leeftijdsverschil veel te groot. Zo hebben we een jaar een knipperlichtrelatie gehad, waarin ik steeds weer werd teleurgesteld en onzekerder werd.

Totdat ik er klaar mee was: het ging uit en het bleef uit. Van liefdesverdriet viel ik een paar kilo af. “Mooi meegenomen!”, dacht ik nog. Maar al snel werden liet de weegschaal een steeds lager gewicht zien en werd eten, niet eten, en afvallen een obsessie. Ik had anorexia ontwikkeld.

Ik vond dit altijd maar gek. Want ik had niet iets heel naars meegemaakt en als je een eetstoornis krijgt, dan begint dat met iets traumatisch toch? Later, toen ik meer begreep van hoe deze ziekte kan ontstaan, zag ik in dat er al wat factoren aanwezig waren, waardoor ik ‘aanleg’ had om anorexia te ontwikkelen. Ik was bijvoorbeeld erg perfectionistisch, ik kom uit een familie die hangt aan de dieetcultuur, en ik vond het moeilijk om mijn emoties te uiten.

Algemene oorzaken van anorexia

Onthoud: ieder verhaal is uniek. En het is niet iemand schuld dat jij of iemand anders anorexia heeft. Maar er zijn wel een aantal algemene factoren die bijdragen aan het ontstaan van anorexia. Herken jij jezelf hier niet in, dan is dat niet gek of raar. Dit zijn de belangrijkste:

Biologische factoren

Erfelijkheid

Wist je dat de kans op het ontwikkelen van anorexia hoger is als iemand in je familie een eetstoornis heeft gehad? Genetische aanleg speelt een rol. Sommige mensen hebben simpelweg een grotere ‘aanleg’ voor het ontwikkelen van anorexia.

Hormonale veranderingen

De puberteit is een periode van enorme hormonale schommelingen. Dit kan niet alleen je lichaam veranderen, maar ook je hoe je je voelt en hoe je naar jezelf kijkt (zelfbeeld). Voor sommigen kan dit een factor zijn voor obsessief gedrag rondom eten en gewicht.

Psychologische factoren

Negatief zelfbeeld

Veel mensen met anorexia hebben een diepgeworteld gevoel minder te zijn dan andere mensen. Ze denken dat ze niet goed genoeg zijn zoals ze zijn, en proberen dit te compenseren door ‘perfect’ te zijn in hun eetgedrag. Afvallen kan je een gevoel geven wél ergens goed in te zijn.

Perfectionisme

Ik wilde alles graag heel goed doen en voelde me ongelooflijk rot als ik een slecht cijfer had gehaald of als iemand niet tevreden was of boos op me was. Het idee dat je moet voldoen aan hoge verwachtingen, bijvoorbeeld van jezelf of van anderen, kan ervoor zorgen dat je de controle zoekt in eten en gewicht.

Moeite met emoties

Ik vond het lastig om te laten zien dat ik verdrietig of boos was. En soms voelde die emoties ook als te groot of te veel voor mij. Voor sommige mensen voelt anorexia daarom als een manier om grip te krijgen op overweldigende emoties. De eetstoornis zetten ze dan in als copingmechanisme, om om te gaan, met stress, verdriet of angst.

Sociale en omgevingsfactoren

Pesten

Nare opmerkingen over je uiterlijk of gewicht kunnen een diepe indruk maken, vooral bij jongeren. Pesten op school of binnen de familie kan bijdragen aan een laag zelfbeeld en de drang om af te vallen. Soms kan dit ook het gevoel geven dat het pesten dan overgaat, als je dunner bent.

Vergelijking en groepsdruk

Op social media zie je voornamelijk de leuke ‘buitenkant’ van mooie mensen die alles voor elkaar lijken te hebben. Foto’s en video’s van ogenschijnlijk ‘perfecte’ lichamen en levens wekken de indruk dat je er alleen toe doet als je slank en aantrekkelijk bent.

Trauma

Traumatische ervaringen, zoals misbruik, pesten of een nare thuissituatie, kunnen een belangrijke rol spelen in het ontstaan van anorexia. De eetstoornis voelt dan als een manier om controle te krijgen in een omgeving die onvoorspelbaar of onveilig lijkt. Of om om te kunnen gaan met alle emoties die komen kijken bij een trauma.

Culturele invloeden

Het Westerse schoonheidsideaal

We leven in een maatschappij waarin slankheid wordt verheerlijkt. Modellen, influencers en beroemdheden hebben vaak dunne lichamen, terwijl zwaardere mensen moeten opboksen tegen allerlei vooroordelen. We hebben een tijdje de body positivity culture gehad, maar ook die lijkt weer op de terugweg te zijn. Jongeren krijgen zo een enkelzijdig beeld van wat ‘mooi’ en ‘goed’ is en krijgen het gevoel te moeten voldoen aan onrealistische schoonheidsnormen.

Dieetcultuur

Van detoxen, intermittent fasting tot caloriearme, light snacks: de dieetcultuur is helaas overal. Zo leren jongeren om labels te plakken op eten: gezond/ongezond, goed/slecht. Misschien heb je ook het idee dat minder of slanker of ‘gezonder’ eten en dun zijn goed is.

Hoe begint anorexia vaak? De triggers

Wat belangrijk is om te weten, is dat het nooit iemand bedoeling is om anorexia te ontwikkelen. Vaak begint het met bewust of onbewust afvallen en dragen een of meerdere van bovenstaande factoren bij, bij de ontwikkeling van een eetstoornis.

Lijnen en diëten

Veel eetstoornisverhalen beginnen met een paar kilo willen verliezen. Misschien om je zelfverzekerder te voelen, om erbij te horen, of om een gevoel van controle te krijgen.

Onbedoeld gewichtsverlies

Anderen verliezen gewicht door ziekte of stress en krijgen vervolgens complimenten. Dit kan een gevoel van trots geven, wat overgaat in obsessief gedrag rondom eten.

Wat dus begint als ‘gezonder eten’ of (onbedoeld) een paar kilo afvallen kan omslaan in een restrictief patroon. Langzaam maar zeker worden de eetregels strenger, tot eten en gewicht je hele leven gaan bepalen.

Anorexia ontstaat door verschillende factoren

Anorexia ontstaat dus door een complexe combinatie van biologische, psychologische, sociale en culturele factoren. Het kan je het gevoel van controle geven over bijvoorbeeld je emoties, of een beter zelfbeeld, of meer zelfvertrouwen. Alleen hoe meer eetregels je voor jezelf oplegt, hoe meer je gedachten en uiteindelijk ook je leven door eten wordt beheerst. Dit leidt tot een negatieve spiraal van restrictie, angst, en controleverlies.

Het is belangrijk om te begrijpen dat iedereen een eigen verhaal heeft én dat het niet jouw schuld is. Herstellen van anorexia is mogelijk! Absoluut niet makkelijk, maar het kan. Echt. En het is de moeite waard, je krijgt je leven weer terug. Door het lezen van deze blog, te begrijpen hoe anorexia ontstaat, heb je een mooie eerste stap gezet. Zoek hulp. Praat met iemand die je vertrouwt. Je bent niet alleen en je hoeft het niet alleen te doen.